Wie houdt er toezicht op rijksmonumenten?

Waar kunt u terecht met vragen en meldingen over monumentenzorg?

Voor vragen over monumenten kunt u terecht bij de monumentenambtenaar van uw gemeente. Als u ziet dat iemand een monument verwaarloost, kunt u dit bij de gemeente melden. Ook meldingen van aantasting of van een incident met een monument meldt u bij de gemeente. Gemeenten houden toezicht op monumenten en beschermde gezichten en kunnen bestuursrechtelijk dan wel strafrechtelijk handhaven.

Als u vindt dat de gemeente niet juist op uw signaal, vraag of melding reageert en/of vindt dat de gemeente haar taak niet naar behoren uitoefent, kunt u verschillende dingen ondernemen:

• een brief aan de gemeenteraad sturen met uw verzoek;
• via de klachtenprocedure van de gemeente een klacht indienen over het (niet) optreden van de gemeente;
• een bericht sturen aan de provincie over de manier waarop de gemeente haar taken uitvoert. De provincie kan alleen maar optreden tegen de gemeente als sprake is van ernstige taakverwaarlozing.

Toezicht op monumenten

Het Rijk (in dit geval de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed) houdt sinds 1 oktober 2012 geen toezicht meer op de omgang met rijksmonumenten door gemeenten. Wel houdt de Inspectie vanaf 1 januari 2017 toezicht op professionele organisaties voor monumentenbehoud. 

Van 2005 tot en met 2012 deed de Inspectie steekproefsgewijs onderzoek naar de monumentenzorg bij gemeenten. Daarbij werden de volgende toezichtskaders gebruikt:

• toezichtskader voor de instandhouding van beschermde rijksmonumenten;
• toezichtskader voor instandhouding van beschermde stads- en dorpsgezichten.

Deze twee kaders zijn tot stand gekomen in nauw overleg met de belangrijkste partijen in het monumentenveld; de Federatie Grote Monumentengemeenten en de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), het Inter Provinciaal Overleg (IPO), de voormalige Stichting Erfgoed Nederland, de provinciale Steunpunten Monumentenzorg en Archeologie, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed (RCE) en de Directie Erfgoed en Kunsten (OCW). De rapporten zijn openbaar en toegankelijk via deze website, vul bij trefwoord in "rijksmonumenten". Het kan zijn dat een aantal verplaatst zijn naar het webarchief van de Inspectie.  

De Inspectie bevraagt ieder twee jaar alle gemeenten in Nederland op de taakuitvoering op de gebieden monumenten en archeologie. Deze monitor wordt gepubliceerd als benchmark gemeenten en openbaar weergegeven in de databank monitor. Her staan de meest recente gegevens van vrijwel alle gemeenten.

Waar kunt u terecht als u een monument wilt restaureren of verbouwen?

Voor vragen over de verbouwing of restauratie van een rijksmonument kunt u terecht bij uw gemeente. Bovendien kunt u daar terecht als u wilt (ver)bouwen binnen een beschermd stads- of dorpsgezicht. Gemeenten geven hiervoor vergunningen af en zij controleren of de verbouwing of restauratie verloopt volgens de regels. Ook kan de gemeente een monumenteneigenaar wijzen op de instandhoudingsplicht zoals dit is vastgelegd in de Erfgoedwet.