De Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed houdt toezicht op professionele organisaties voor monumentenbehoud en de werking van het monumentenstelsel. Hieronder wordt dit toegelicht met de nodige doorklik mogelijkheden.
Toezicht op monumenten bij gemeenten
Vanaf 1 oktober 2012 is het toezicht op de omgang met rijksmonumenten door gemeenten belegd bij de andere overheden (gemeente én provincie). Het toezicht op omgang met rijksmonumenten berust in eerste instantie bij gemeenten, zij is vergunningverlener én handhaver. Zij worden gecontroleerd door de betreffende gemeenteraad (horizontale verantwoording). Het toezicht op gemeenten ligt vervolgens bij de provincies (interbestuurlijk toezicht), zij kunnen optreden als er sprake is van taakverwaarlozing door een gemeente. Voor klachten over de omgang met monumenten moet men in eerste instantie bij de betreffende gemeente zijn (zie procedure op hun website). Dan wel bij de betreffende provincie (meldpunt interbestuurlijk toezicht/klachten).
Toezicht tot 2012.
Van 2005 tot en met 2012 deed de Inspectie steekproefsgewijs onderzoek naar de monumentenzorg bij gemeenten. De rapporten zijn openbaar en toegankelijk via deze website, vul bij trefwoord in "rijksmonumenten". Ook zijn er thematische rapporten verschenen over o.a. monumentencommissies, provinciale steunpunten monumentenzorg en bouw- en cultuurhistorisch onderzoek bij gemeenten.
Interbestuurlijk toezicht provincies monumenten en archeologie.
Op verzoek van de minister van Onderwijs Cultuur en Wetenschap heeft de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed in 2020 in kaart gebracht hoe de provincies invulling geven aan het interbestuurlijk toezicht (IBT) op het gebied van erfgoed (monumenten en archeologie). Het het rapport Een lappendeken. Zicht op toezicht door provincies is aangeboden aan de Tweede Kamer.
De rol van de Inspectie
Toezicht op professionele organisaties voor monumentenbehoud.
Op verzoek van de bewindspersoon van OCW houdt de Inspectie Overheidsinformatie en Informatie vanaf 1 januari 2017 toezicht op professionele organisaties voor monumentenbehoud. Een professionele organisatie voor monumentenbehoud (POM) beschikt over meer dan 20 rijksmonumenten en toont aan deze op een professionele wijze in stand te houden.
Toezicht op het monumentenstelsel.
De Inspectie volgt als toezichthouder de ontwikkelingen in het toezichtsveld, zoals de werking van het monumentenstelsel. Zo bevraagd de Inspectie tweejaarlijks alle gemeenten in Nederland over de taakuitvoering op het gebied van monumenten en archeologie en publiceert de monitor gemeenten. Daarnaast voert de Inspectie thema onderzoeken uit en kan ze gemeenten adviseren over strafrechtelijke handhaving. Ook beantwoord de Inspectie burgervragen die gaan over de werking van het monumentenstelsel. Lees meer hierover in het werkprogramma en de jaarverslagen van de Inspectie waar de activiteiten worden toegelicht.
Deze pagina is bijgewerkt op 28 december 2023.
