Inspectie presenteert actueel overzicht handhaving gemeenten bij overtreding monumenten
Sloopwerk zonder vergunning bij een grachtenpand, verwaarlozing van een oude monumentale boerderij, vernieling van glas in loodramen bij een kerkgebouw. Wanneer de regels voor de bescherming van monumenten worden overtreden, kunnen gemeenten hiertegen optreden. 145 gemeenten deden dat in 2023 en 2024. Bijvoorbeeld via dwangsommen en soms via het doen van aangifte.
In een vandaag verschenen publicatie "Handhaving monumenten gemeenten en verkenning strafrecht in de praktijk" geeft de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed een actueel overzicht van de handhaving door gemeenten. Ook biedt de publicatie inzicht in succesfactoren en knelpunten die kunnen spelen bij het doen van aangifte.
Overtredingen op het spoor
De Inspectie gaat, via de monitor 2023-2024, elke twee jaar na hoe gemeenten omgaan met de handhaving bij de overtreding van de regels bij monumenten. Gemeenten komen overtredingen in de meeste gevallen via het eigen toezicht op het spoor, blijkt uit de recente monitor. Ook doen burgers melding, van bijvoorbeeld vandalisme of verwaarlozing van een pand, bij de gemeente.
Handhavingsstrategie
Bijna driekwart van de gemeenten geeft aan te beschikken over een uitvoerings- en handhavingsstrategie. Een strategie helpt om af te wegen of en hoe er wordt gehandhaafd. Toezicht en handhaving op monumenten maakt voor het gros onderdeel uit van die strategie. Daarbij geeft 43% van de gemeenten handhaving een hoge of de hoogste prioriteit.
Ongeveer een derde trad in 2023-2024 op tegen overtredingen. Vaak door middel van het opleggen van een bouwstop, dwangsom of bestuursdwang. In een enkel geval via het doen van een aangifte.
Aangifte: ervaringen in de praktijk
Gemeenten gaan bij het doen van aangifte niet over een nacht ijs, blijkt uit een verkenning die de Inspectie deed bij acht gemeenten en twee omgevingsdiensten. Hoewel de verkenning, vanwege de beperkte groep geïnterviewden, geen representatief beeld geeft van strafrechtelijke handhaving van gemeenten, geeft het wel inzicht in mogelijke knelpunten en succesfactoren bij het doen van aangifte.
Strafrechtelijke handhaving blijkt vaak een zaak van lange adem en niet elke gemeente heeft daar de tijd of de mankracht voor. Wel geven gemeenten aan dat strafrechtelijk handhaven via een aangifte afschrikwekkend effect heeft. Daders krijgen bij veroordeling immers een strafblad.
Download "Handhaving monumenten gemeenten en verkenning strafrecht in de praktijk"
De publicatie "Handhaving monumenten gemeenten en verkenning strafrecht in de praktijk" is gepubliceerd op de website van de Inspectie en te downloaden als pdf-bestand.