Verordening (EU) 2019/880

Sluitend systeem buitengrens controle op de in- en uitvoer van cultuurgoederen in de Europese Unie

Het is het eerste instrument in de EU dat de invoer en het binnenbrengen van cultuurgoederen in de EU regelt. De verordening bevat gemeenschappelijke voorschriften voor de regulering van de handel in cultuurgoederen die afkomstig zijn uit landen buiten de EU. Met deze nieuwe verordening is een sluitend systeem voor controle aan de buitengrens op de invoer en uitvoer van cultuurgoederen in de Europese Unie tot stand gekomen. In de Erfgoedwet bestaat reeds een verbod op de invoer van illegaal uitgevoerde cultuurgoederen (hoofdstuk 6, paragraaf 1 (UNESCO-verdrag 1970).

Nieuwe verordening van kracht

Op 28 december 2020 is een deel van de nieuwe Verordening (EU) 2019/880 van kracht geworden over het binnenbrengen en de invoer van cultuurgoederen in de EU. Dit betreft artikel 3, eerste lid van de Verordening: een verbod op het binnenbrengen van cultuurgoederen vanuit gebieden buiten het douanegebied van de EU. De Erfgoedwet is voor de implementatie van deze Verordening aangepast met de Wet van 16 juni 2021 tot wijziging van de Erfgoedwet en de Wet op de economische delicten in verband met EU-verordening (EU) 2019/880.

Het verbod geldt voor  voorwerpen die in strijd met de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen van het land waar de cultuurgoederen zijn ontdekt of vervaardigd, buiten het grondgebied van dat land zijn gebracht.

Het betreft cultuurgoederen die worden genoemd in bijlage A van de Verordening:

Cultuurgoederen bijlage A verordening
a)	zeldzame verzamelingen en exemplaren van fauna, flora, mineralen en anatomie, en voorwerpen van paleontologisch belang;
b)	goederen die betrekking hebben op de geschiedenis, met inbegrip van de geschiedenis van wetenschap en technologie en de krijgs- en maatschappijgeschiedenis, alsmede op het leven van nationale leiders, denkers, wetenschapsbeoefenaars en kunstenaars en op gebeurtenissen van nationaal belang;
c)	voorwerpen afkomstig van archeologische opgravingen (zowel rechtmatige als illegale) of van archeologische vondsten op het land of in zee;
d)	delen van artistieke of historische monumenten of archeologische vindplaatsen die niet in hun geheel bewaard zijn gebleven
e)	antieke voorwerpen ouder dan honderd jaar, zoals inscripties, munten en gegraveerde zegels;
f)	voorwerpen van etnologisch belang;
g)	voorwerpen van artistiek belang, zoals: i) afbeeldingen, schilderijen en tekeningen die geheel met de hand zijn vervaardigd, op welke ondergrond en van welke materialen ook (met uitzondering van producten van industriële vormgeving en met de hand versierde fabrieksgoederen); ii) oorspronkelijke beelden en oorspronkelijk beeldhouwwerk, van welk materiaal ook; iii) oorspronkelijke gravures, prenten en lithografieën; iv) oorspronkelijke assemblages en montages van welk materiaal ook;
h)	zeldzame manuscripten en wiegendrukken;
i)	oude boeken, documenten en publicaties van bijzonder belang (historisch, artistiek, wetenschappelijk, letterkundig enz.), afzonderlijk of in verzamelingen;
j)	postzegels, belastingzegels en soortgelijke zegels, afzonderlijk of in verzamelingen;
k)	archieven, met inbegrip van geluids-, foto- en filmarchieven;
l)	meubelen en meubelstukken van meer dan honderd jaar oud en oude muziekinstrumenten.

Medio 2025 zal de gehele Verordening 2019/880 van kracht worden. De inwerkingtreding hiervan is onder meer afhankelijk van de introductie van een elektronisch vergunningensysteem rond het aanvragen en de afgifte van invoervergunningen (artikel 4) en importeursverklaringen (artikel 5).  

Verordening 2019/880 is opgenomen in de Erfgoedwet.

Uitvoeringsverordening (EU) 2021/1079, die nader ingaat op de uitvoering van enkele bepalingen in Verordening 2019/880, zoals het bewaren van goederen, de tijdelijke invoer van cultuurgoederen, procedureregels en bewijsstukken, is op 24 juni  2021 tot stand gekomen.

_{Deze pagina is op 9 december 2021 bijgewerkt.}

Aanvullende regelingen

De nieuwe Verordening voorziet samen met het UNESCO-verdrag 1970 in voorschriften voor de handel met derde landen om cultuurgoederen te beschermen tegen illegale handel, verlies of vernietiging en om daarmee het culturele erfgoed van de mensheid in stand te houden.

Verordening nr. 116/2009  regelt de eenvormige controle op de uitvoer van cultuurgoederen uit de EU. Voor voorwerpen boven een bepaalde waarde en ouderdom die tijdelijk of definitief buiten de EU worden uitgevoerd, is een uitvoervergunning nodig. Dit vergunningenstelsel draagt bij aan de controle op ongeoorloofde uitvoer van wettelijk beschermd cultureel erfgoed uit de EU.