Kunst en antiek meenemen vanuit het buitenland: Informatie voor reizigers

Vuistregels: check altijd herkomst en uitvoerregels

Check altijd eerst onderstaande vragen:

• Mag dit voorwerp worden uitgevoerd?
• Is het een authentiek voorwerp?
• Kan het wettelijk beschermd zijn?
• Wordt documentatie bij het voorwerp geleverd?

Een antwoord op deze vragen kan onaangename verrassingen bij uitvoer uit dat land of bij invoer in Nederland, voorkomen. Let erop dat waardevolle of oude objecten deel kunnen uitmaken van het culturele erfgoed van een land en niet uitgevoerd mag worden.

Een paar vuistregels zijn: Check altijd herkomst en uitvoerregels

Bij kunst en antiek  kan het om gestolen waar gaan of om onrechtmatig uitgevoerde cultuurgoederen.

• Doe bij de verkoper navraag naar de herkomst van het object. Dit kan lastig zijn, want het is niet altijd mogelijk om alle omstandigheden en (il)legale oorsprong van een cultuurgoed te achterhalen.
• Check  bijvoorbeeld of er een herkomstcertificaat is en of een uitvoervergunning nodig is.
• Ga na wat de regels zijn voor de uitvoer van cultuurgoederen; is bijvoorbeeld toestemming nodig van de douane of andere autoriteiten? Dit  kan per land verschillen, ook als u onderweg bijvoorbeeld moet overstappen in een ander land
• Een belangrijke regel is: als een voorwerp ouder is dan 50 jaar, dan bestaat er een kans dat het niet zomaar een land mag verlaten.
• Ga na of de verkoper als betrouwbaar bekend staat.
• Maak foto’s van het voorwerp. Vraag schriftelijke gegevens, certificaten, uitvoervergunningen en andere verklaringen aan de verkoper en verifieer deze, ook op echtheid.
• Belangrijke vragen die u zich daarbij kunt stellen, zijn: kan een voorwerp behoren tot het wettelijk beschermde erfgoed van een land, mag dit voorwerp uit dat land worden uitgevoerd?

Als u kunt aantonen dat u de nodige zorgvuldigheid heeft betracht bij de aankoop van een voorwerp dan kunt u in aanmerking komen voor een billijke vergoeding wanneer om de teruggave wordt verzocht. Het is dus van belang dat u altijd uw aankoopbewijzen en andere documentatie over een voorwerp bewaart.

Als u zonder toestemming cultuurgoederen meeneemt, kunnen deze in beslag of in bewaring worden genomen. Ook kunt u een boete krijgen.

Hieronder vindt u een schema met handreikingen om zorgvuldig te handelen bij aankoop en verkoop van cultuurgoederen.

Schema met handreikingen bij aankoop of verkoop van cultuurgoederen

Schema met handreikingen

Zijn er redenen om te denken dat het voorwerp onrechtmatig het grondgebied van een lidstaat heeft verlaten?	Vraag de verkoper	Vraag de verkoper om schriftelijke informatie, certificaten uitvoervergunningen of andere documenten en controleer de echtheid/authenticiteit van voorwerp en documentatie.
	Check de omstandigheden van de verwerving	De aard van de partijen; De betaalde prijs;  De vraag of de bezitter toegankelijke registers betreffende gestolen cultuurgoederen heeft geraadpleegd; Gebruik heeft gemaakt van relevante informatie die hij redelijkerwijs had kunnen verkrijgen dan wel andere stappen heeft gezet die een redelijk persoon in dezelfde omstandigheden zou hebben gezet.
	Check of een voorwerp en/of documenten echt zijn of vals	Raadpleeg bij twijfel een deskundige op het vakgebied.
Behoort het voorwerp tot het wettelijk beschermde erfgoed van een lidstaat van de EU, of van een partij bij het UNESCO-verdrag 1970 of het UNESCO-verdrag 1954?	Check de definitie cultureel erfgoed	Zie voor een overzicht van nationale wetgeving de UNESCO wetgevingsdatabase. In het algemeen gaat het om voorwerpen die speciaal zijn aangewezen door een land als van belang voor de archeologie, prehistorie, geschiedenis, literatuur, kunst of wetenschap. Of via de website van de Raad van Europa.
	Check de lidstaat	Zie voor de aangesloten partijen bij de UNESCO-verdragen: www.unesco.org en  de lidstaten in de EU.
	Check de datum van mogelijke onrechtmatige uitvoer van het grondgebied van een lidstaat	Dit is afhankelijk van het moment waarop een land is toegetreden tot het verdrag, zie de volgende  websites van UNESCO: http://www.unesco.org/new/en/culture/themes/armed-conflict-and-heritage/the-hague-convention/  en http://www.unesco.org/new/en/culture/themes/illicit-trafficking-of-cultural-property/1970-convention/states-parties/ Voor alle EU lidstaten geldt dat cultuurgoederen op of na 1 januari 1993 onrechtmatig het grondgebied van een lidstaat moeten hebben verlaten, om een teruggaveprocedure te kunnen starten.
	Check mogelijke conflictgebieden	Veel landen zijn in een conflictsituatie, of waren hier in het verleden bij betrokken. Voor Nederland is het van belang om te bepalen  of een cultuurgoed het bezette grondgebied van een lidstaat heeft verlaten na 14 januari 1959 ten tijde van een gewapend conflict.  Op de website van onder andere het Internationale Rode Kruis kunt u meer informatie vinden.
Behoort het cultuurgoed tot het culturele erfgoed van Irak of Syrië?	Check de Sanctiemaatregelen	Irak: Sanctieregeling Irak 2004 II , het is verboden om cultuurgoederen uit Irak uit te voeren na 6 augustus 1990, zonder toestemming van de autoriteiten.   Syrië: Sanctieregeling Syrië 2012,  het is verboden om cultuurgoederen uit Syrië uit te voeren na 15 maart 2011, zonder toestemming van de autoriteiten.
	Check de definitie in nationale wetgeving	Unesco Nationale wetgeving
	Check ICOM Rode Lijsten voor Irak en Syrië	ICOM red lists
Hoe kan worden gecontroleerd of een voorwerp is gestolen?	Check de relevante databases of de autoriteiten	Bijvoorbeeld: Interpol database of stolen works of art:  Om een gestolen voorwerp in een database voor gestolen cultuurgoederen op te laten nemen, is een duidelijke beschrijving van het voorwerp vereist, en een goede foto; dit is nodig om het gestolen voorwerp te kunnen identificeren.  ICOM Rode Lijsten: bijvoorbeeld voor cultuurgoederen in Afrika, Afghanistan, Cambodja en Peru. In geval van twijfel:  check de relevante autoriteiten in de lidstaten; dit zijn meestal de Ministeries van Cultuur en van Buitenlandse Zaken, de Nationale Musea of de bevoegde autoriteiten. In Nederland is dit de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed.
Is een uitvoervergunning vereist voor uitvoer van een voorwerp buiten de EU cf. Verordening (EG) nr. 116/2009?	Check of het cultuurgoed behoort tot een van de 15 categorieën en of de waarde- en ouderdomsdrempels worden gehaald	Zie Bijlage A bij de Verordening.
	Een uitvoervergunning kan worden verkregen via de bevoegde autoriteiten in de EU lidstaten.	Zie voor de bevoegde autoriteiten: http://europa.eu/legislation_summaries/culture/cu0005_en.htm. In Nederland is de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed de bevoegde autoriteit voor de autorisatie van uitvoervergunningen; de Centrale Dienst voor In- en Uitvoer in Groningen behandelt de aanvragen en verzorgt de administratieve afhandeling. Zie voor verdere informatie de Brochure In- en Uitvoer cultuurgoederen. Een aanvraag voor een uitvoervergunning kan worden gedaan bij de Centrale Dienst voor In- en Uitvoer, email: drn-cdiu.groningen@belastingdienst.nl.
Actuele informatie over de Nederlandse wetgeving kan worden gevonden op de website van de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed en op de website van UNESCO.

Raadpleeg de Wereldreiger-app, brochure en autoriteiten

Raadpleeg ook de handige Wereldreiziger-app van de Douane en download de brochure in- en uitvoer.  Twijfelt u? Laat u dan informeren. Vraag bij invoer of u een invoervergunning nodig hebt. Vraag bij uitvoer of u uitvoervergunning nodig hebt. Informeren kan bijvoorbeeld bij:

• de Nederlandse ambassade in het land waar u het kunstvoorwerp koopt
• de Douane van het land waar u het kunstvoorwerp koopt
• het ministerie van Cultuur van het land waar u het kunstvoorwerp koopt
• (in Nederland): Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed

Wat kan de Inspectie doen

In Nederland is de Inspectie Overheidsinformatie en Erfgoed de bevoegde autoriteit voor de UNESCO-verdragen 1970 en 1954 die gaan over de bescherming van cultuurgoederen en voor de Europese regelgeving over in- en uitvoer van cultuurgoederen.

Wanneer cultuurgoederen onrechtmatig het grondgebied van een land verlaten en opduiken in Nederland, dan kan de Inspectie een voorwerp veilig stellen, en het land van herkomst informeren, zodat dat land een teruggaveprocedure kan instellen.

Ook via de website van de Rijksoverheid kunt u reizigersinformatie vinden. Daarnaast kunt u ook informatie vinden via de website van de Belastingdienst/douane.

Indien uw vraag niet met deze informatie wordt beantwoord, of elders op de website van de Inspectie te vinden is, dan kunt u ook contact met ons opnemen.